Niestety wielu z nich o tym nie wie i w związku z tym nie poddają się odpowiedniemu leczeniu. Źle prowadzona czy wręcz nieleczona cukrzyca prowadzi do szeregu powikłań oraz spadku jakości życia chorego. Jednym z takich powikłań – o którym na dodatek mówi się niezwykle rzadko – jest ubytek słuchu. Z tego artykułu dowiesz się więcej o przyczynach problemów ze słuchem, które mogą wystąpić u osób z cukrzycą.
Czym jest cukrzyca?
Cukrzycę zalicza się do grupy chorób metabolicznych o przewlekłym przebiegu. Organizm osoby z cukrzycą nie jest w stanie prawidłowo regulować poziomu glukozy we krwi, co skutkuje hiperglikemią lub epizodami niedocukrzenia. Nieleczona lub źle prowadzona cukrzyca prowadzi do szeregu powikłań, które znacząco obniżają komfort życia pacjenta i wpływają negatywnie na ogólny stan jego zdrowia. W związku z tym bardzo ważne jest wczesne wykrycie cukrzycy oraz objęcie chorego kompleksową opieką lekarską.
Typy cukrzycy
Cukrzyca typu 1
Pierwszy typ cukrzycy jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym. Układ odpornościowy chorego niszczy komórki beta trzustki, które są odpowiedzialne za wydzielanie insuliny, czyli hormonu odpowiedzialnego za regulację poziomu glukozy we krwi.
W związku z tymi uszkodzeniami trzustka nie wydziela insuliny, potrzebnej do tego, aby glukoza mogła dotrzeć do komórek. Skutkuje to hiperglikemią, której można zapobiegać, przyjmując egzogenną insulinę.
Cukrzyca typu 1 nazywana jest również insulinozależną i to właśnie przyjmowanie tego hormonu (insuliny) w formie iniekcji, pozwala chorym utrzymywać prawidłowy poziom glukozy we krwi. Kontrola glikemii wymaga od nich sporej wiedzy na temat samej choroby i działania organizmu oraz aktywnego zaangażowania w proces leczenia.
Szacunkowe dane wskazują na to, że w latach 2000-2025 największy wzrost zachorowań na cukrzycę typu 1 będzie dotyczył dzieci. Warto jednak wiedzieć o tym, że to schorzenie może dotknąć osoby w każdym wieku, a ryzyko zachorowania w populacji osób do 70 roku życia szacowane jest na 1:100.
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca insulinoniezależna to najbardziej popularny typ cukrzycy, którego rozwój jest mocno powiązany ze stylem życia. W przebiegu cukrzycy typu 2 organizm nie produkuje wystarczającej ilości insuliny, która pozwoliłaby na utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi lub ta insulina nie jest wykorzystywana przez organizm w efektywny sposób. Dzieje się tak m.in. za sprawą rozwijanej insulinooporności, czyli oporności tkanek na działanie insuliny. Pomimo wydzielania tego hormonu przez komórki beta trzustki, tkanki i komórki nie reagują odpowiednio na insulinę, co prowadzi do hiperglikemii.
Filarami leczenia cukrzycy typu 2 są: farmakoterapia, dieta oraz aktywność fizyczna. U pacjentów z nadmierną masą ciała konieczna jest również redukcja masy ciała. Celem takiej interwencji jest zapobieganie przewlekle wysokiej glikemii we krwi, która z czasem prowadzi do rozwoju poważnych powikłań i znacznego pogorszenia zdrowia chorych.
Pierwsze objawy cukrzycy
Należy mieć świadomość, że zarówno proces niszczenia komórek beta trzustki w przebiegu cukrzycy typu 1, jak i obniżona wrażliwość komórek na działanie insuliny pojawiająca się przy cukrzycy typu 2, są stanami rozwijającymi się na przestrzeni dłuższego czasu.
Pierwszymi zauważalnymi objawami cukrzycy typu 1 są zazwyczaj:
- zwiększone pragnienie (polidypsja),
- wielomocz (poliuria), który objawia się również poprzez nocne mikcje, a u dzieci może pojawić się moczenie nocne,
- wzmożone łaknienie (polifagia),
- znaczący spadek masy ciała, który nie jest wynikiem zmian w stylu odżywiania czy zwiększenia aktywności fizycznej.
W cukrzycy typu 1 pojawiające się objawy zwykle mają duże nasilenie i to za ich sprawą chorzy dość szybko zgłaszają się po pomoc lekarską. Po intensywnym początku choroby u części pacjentów dochodzi do częściowej remisji.
Natomiast stopniowy rozwój hiperglikemii, który występuje w przypadku cukrzycy typu 2, może pozostać niezauważalny dla chorego. Bardzo długo klasyczne objawy – takie jak te towarzyszące cukrzycy typu 1 – nie są nasilone i tym samym łatwiej je bagatelizować czy przypisywać innym problemom zdrowotnym.
Cukrzyca typu 2 najczęściej jest rozpoznawana przypadkowo, podczas wykonywania badań profilaktycznych lub w trakcie diagnostyki innych schorzeń. Czasem to mniej charakterystyczne objawy cukrzycy typu II, takie jak wzmożona senność i osłabienie, trudnogojące się rany czy nawracające infekcje moczowo-płciowych, są powodem wizyty u lekarza i pozwalają wykryć u pacjenta hiperglikemię.
Początkowo utajony i bezobjawowy przebieg cukrzycy typu 2 opóźnia wdrożenie terapii, która mogłaby zapobiec powikłaniom.
Powikłania cukrzycy
Powikłania w przebiegu cukrzycy pojawiają się przede wszystkim przez słabą kontrolę glikemii. Niekontrolowana i źle leczona cukrzyca uszkadza naczynia krwionośne, a co za tym idzie, przyczynia się do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Powoduje również niewydolności neurologiczne oraz uszkodzenia w obrębie nerek, udary i neuropatie. Ma wpływ również na pogorszenie widzenia, a ostatecznie może nawet spowodować ślepotę. Niestety wciąż wśród pacjentów z cukrzycą wciąż zdarzają się przypadki tak zaawansowanych powikłań, które skutkują amputacją kończyn. Powikłania dotyczą również narządu słuchu, o czym wciąż wiele osób nie wie, przez co zaniedbuje profilaktykę słuchu.
Cukrzyca a niedosłuch – co je łączy?
Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi, często pojawiający się u tych diabetyków, których choroba nie jest odpowiednio leczona, powoduje uszkodzenie wielu narządów i układów.
Dostępne dane wskazują na to, że u osób z cukrzycą pojawia się czuciowo-nerwowy ubytek słuchu. Niedosłuch ten może być efektem mikroangiopatii, czyli małych zmian obejmujących drobne naczynia krwionośne. Powtarzająca się hiperglikemia przyczynia się do odkładania glikoprotein w tych małych naczyniach, co zaburza funkcje neurologiczne i negatywnie wpływa na narząd słuchu, a co za tym idzie – na słuch.
Zasadniczo uszkodzenia narządu słuchu w przebiegu cukrzycy najprawdopodobniej mają charakter wieloczynnikowy i wskazuje się zarówno na:
- zmiany w naczyniach włosowatych w obrębie ślimaka (mikroangiopatie),
- uszkodzenia ślimaka wynikające z obecności tzw. AGE-s, które powstają w wyniku nasilonej w zaburzeniach metabolicznych glikacji
- reaktywne formy tlenu (stres oksydacyjny).
Upośledzenie słuchu jest kolejnym z powikłań cukrzycy, które może powodować niepełnosprawność, a także wpływa negatywnie na jakość i komfort życia osoby chorej.
Tym samym ważna staje się profilaktyka uszkodzeń narządu słuchu w grupie pacjentów z cukrzycą typu 2 oraz typu 1. Skoro zmiany te są zależne od kontroli poziomu glukozy we krwi i przebiegu choroby, dzięki ścisłej kontroli metabolicznej można im również zapobiegać lub opóźniać ich wystąpienie. Dane jasno wskazują na to, że prawdopodobieństwo utraty słuchu jest znacznie wyższe u osób chorujących na cukrzycę w porównaniu do tych, które mają prawidłowy poziomu cukru (glukozy) we krwi. Głównym elementem takiej profilaktyki będzie próba utrzymywania stabilnego poziomu cukru we krwi dzięki prowadzeniu diety dostosowanej do potrzeb osoby z cukrzycą oraz odpowiednio dobranej farmakoterapii.
Wnioski z jednego z badań wskazują również na to, że u stosunkowo młodych pacjentów z cukrzycą typu 1, nie mających wyraźnych powikłań, wyniki badań słuchu są gorsze w porównaniu do ich zdrowych rówieśników (istotnie wyższy próg słyszenia w audiometrii tonalnej). W związku z tym ważne jest regularne wykonywanie badań słuchu u osób z cukrzycą i to nie tylko u tych w starszym wieku.
Bibliografia:
- Błaszczuk, P. Cierpicka-Świtkowska, A., Świtkowski, K. Zależność między niedosłuchem a cukrzycą typu II. Protetyka Słuchu 2021, nr 8, s. 5-9.
- Ciemuchowska, A., Moszczyński, A. Charakterystyka pacjenta ze stanem przedcukrzycowym i cukrzycą typu 2. [w:] Makarewicz-Wujec, M., Czepielewska, E. (red.) Cukrzyca typu 2. Kompendium farmaceuty. PZWL Warszawa 2023, s. 5-13.
- Dąbrowski, M., Mielnik-Niedzielska, G., Nowakowski, A. Zaburzenia funkcji narządu słuchu w cukrzycy typu 1. Endokrynol Pol 2011; 62 (2): 138–144.
- Korzeniowska, K., Jabłecka, A. Cukrzyca (Część II). Farmacja Współczesna 2009, nr 2, s. 36-41.
- Pisarczyk-Wiza, D., Zozulińska-Ziółkiewicz, D., Piłaciński, S., Milcarek, M., Wierusz-Wysocka, B. Częstość występowania przewlekłych powikłań w zależności od wieku rozpoznania cukrzycy typu 1 u chorych z ponad 30-letnim wywiadem choroby. Pediatr Endocrinol Diabetes Metab 2014;22,4:143-151.
