Słuch absolutny to supermoc, którą może pochwalić się niewielu z nas. Sprawdź, jak go rozpoznać i kto ze znanych artystów go ma lub miał. Jaki procent populacji może się nim pochwalić? Jak zdiagnozować słuch absolutny u dzieci? Czym jest słuch relatywny? Tego wszystkiego dowiesz się z lektury.
Słuch absolutny - co to jest?
Słuch absolutny to zdolność zidentyfikowania i nazwania wysokości dźwięku po samej nazwie, np. “C” natychmiast po jego usłyszeniu.
Ta umiejętność pozwala również zaśpiewać lub zagrać określoną wysokość dźwięku na żądanie bez punktu odniesienia.
Z tylko 12 możliwymi odpowiedziami do wyboru, wydaje się to łatwe. Jednakże jest to niezwykle trudne dla większości muzyków, włącznie z tymi po profesjonalnej edukacji muzycznej.
To rzadka zdolność, która może mieć podłoże genetyczne. Jednak najczęściej jest rozwijana dzięki edukacji muzycznej przed ukończeniem 6. roku życia.
Dla niektórych muzyków może być jednak mniej użyteczna niż słuch relatywny czy nawet stanowić przeszkodę.
Słuch absolutny - kto go ma?
Znane przykłady artystów ze słuchem absolutnym to Jimi Hendrix i Mariah Carey. Spekuluje się również, że Fryderyk Szopen, Amadeusz Mozart i Ludwig van Beethoven posiadali tę rzadką umiejętność.
Geny odpowiadające za występowanie słuchu absolutnego znajdują się na chromosomach 2. i 6.
Słuch absolutny a synestezja
Synestezja to zaburzenie neurologiczne, które powoduje bezwarunkowe kojarzenie informacji z jednego zmysłu np. słuchu z innym np. wzroku lub smaku. Dla wielu osób z synestezją określone dźwięki mają konkretne kolory. Każde takie skojarzenie jest stałe i nie zmienia się z czasem. Jednakże u każdej osoby z synestezją jest inne.
Synestezja dotyczy 1% populacji. Według niektórych źródeł słuch absolutny i synestezja są powiązane z podobnymi genami. Jeśli więc masz synestezję, istnieje większa szansa, że masz również słuch absolutny.
Słuch absolutny u dzieci
Jeżeli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma słuch absolutny, zasięgnij profesjonalnej opinii w szkole muzycznej. Niech specjalista sprawdzi zdolność Twojego dziecka do rozpoznawania i imitowania konkretnych dźwięków z pięciolinii.
Nie zwlekaj, bo zdolność słuchu absolutnego zmniejsza się wraz z wiekiem. Im wcześniej przeprowadzisz test u Twojego dziecka, tym lepiej on wypadnie.
Słuch absolutny - jak sprawdzić, czy go masz?
Aby sprawdzić, czy masz słuch absolutny, wykonaj prosty test:
- Poproś kogoś o uderzenie w klawisz fortepianu i spróbuj od razu zidentyfikować zagrany dźwięk.
- Poproś kogoś z dobrym słuchem, aby posłuchał, jak śpiewasz. Czy robisz to czysto? Czy trafiasz w odpowiednie nuty?
- Czy masz dobrą pamięć do melodii? Czy potrafisz “z głowy” zaśpiewać nawet trudną melodię, którą usłyszałeś niedawno?
- Czy umiesz rozpoznać liczbę instrumentów, które grają w danym utworze?
Słuch absolutny - ile procent osób go ma?
Słuch absolutny to bardzo rzadka umiejętność. Ma ją tylko 1 osoba na 10 tysięcy, czyli 0,0001% ogólnej populacji. Znacznie częściej występuje wśród osób, które otrzymały wykształcenie muzyczne. Według jednego badania od 5% do 10% osób studiujących kierunki muzyczne ma słuch absolutny. Dzieje się tak ze względu na wczesną i regularną edukację muzyczną. Pomaga ona rozwinąć tę umiejętność w kluczowym okresie życia.
Słuch absolutny występuje częściej w kulturach, gdzie intonacja pomaga odróżnić znaczenie słów, jak np. w języku mandaryńskim, wietnamskim czy tajskim.
Badania dowodzą również, że słuch absolutny częściej występuje u osób ze spektrum autyzmu.
Słuch absolutny i relatywny
Słuch absolutny to zdolność do zidentyfikowania lub wykonania konkretnej nuty bez żadnego zewnętrznego punktu odniesienia.
Z kolei słuch relatywny to zdolność do zidentyfikowania konkretnej nuty na podstawie innej. Na przykład, gdy masz słuch relatywny i znasz pierwszą nutę piosenki, będziesz w stanie podać następną, wiedząc, że jest np. o tercję wielką wyższa. Jednak wciąż będziesz potrzebować tej pierwszej nuty jako punktu odniesienia.
Słuch absolutny - Doda
Dorota Rabczewska, znana jako Doda, to piosenkarka i producentka filmowa. Już w dzieciństwie stwierdzono, że ma słuch absolutny. Zaowocowało to lekcjami śpiewu u Elżbiety Zapendowskiej i pierwszą płytą w wieku 23 lat.
Słuch absolutny po angielsku - jak powiedzieć?
Najczęściej używa się określenia “perfect pitch”. Z niego wziął się tytuł amerykańskich trylogii filmowej o konkursach chórów studenckich “Pitch Perfect”. Poprawnym określeniem, chociaż rzadziej stosowanym jest również “absolute pitch”.
Słuch absolutny po niemiecku - jak powiedzieć?
Aby powiedzieć po niemiecku słuch absolutny, wystarczy użyć najczęściej stosowanego zwrotu “absolutes Gehör”. Rzadziej stosowanym, ale równie poprawnym jest “absolutes ohr”.
Czy dorośli są w stanie wykształcić w sobie słuch absolutny?
Najnowsze badanie opublikowane 18 lutego 2025 roku na Uniwersytecie w Surrey zdaje się to potwierdzać.
Przez dekady wielu naukowców wierzyło, że albo masz słuch absolutny, albo nie. Jeśli nie jesteś jednym ze szczęśliwców, którzy posiadają specjalne geny i nie zacząłeś edukacji muzycznej we wczesnym dzieciństwie, ominęła Cię duża szansa. Jednakże nowe badanie Yetty Kwailing Wong z Wydziału Psychologii sugeruje, że prawda leży gdzie indziej.
Jej odkrycie to kolejny dowód na potwierdzenie teorii, że słuchu absolutnego można nauczyć się również w dorosłości. Wiele pełnoletnich osób może wytrenować się w sposób porównywalny do tych, którzy prawie że urodzili się ze słuchem absolutnym.
Intensywny trening słuchu absolutnego
Aby pomóc dorosłym stopniowo nauczyć się identyfikować wysokość dźwięku, zespół badaczy opracował 8-tygodniowy program treningowy online. 12 muzyków poświęciło na niego średnio 21 godzin. Wykonali 15 tysięcy ćwiczeń polegających na określaniu wysokości dźwięku. W jednym z nich słyszeli nutę graną na fortepianie lub gitarze (w zakresie 3 oktaw) przez 0,8 sekundy. Mieli określony czas na nazwanie jej.
Uczestnicy musieli wykonać 25 godzin ćwiczeń online w przeciągu 8 tygodni. Trening zawierał aż 288 poziomów, po 24 poziomy na każdą wysokość dźwięku.
Trening wymagał naprawdę ciężkiej pracy. Uczestnicy nauczyli się nie tylko precyzyjnie określać wysokość dźwięku, ale i robić to bardzo szybko. Z czasem poziom trudności wzrastał i pojawiało się więcej wysokości dźwięku. Z kolei czas na podanie odpowiedzi malał.
Słuch absolutny - talent czy ciężka praca?
Pod koniec treningu uczestnicy poczynili niesamowite postępy. Średnio potrafili prawie za każdym razem poprawnie zidentyfikować więcej niż siedem nut. Odpowiedź podawali w 1-2 sekundy. Ich umiejętność rozpoznawania wysokości dźwięku więcej niż się podwoiła.
Nawet, gdy popełniali błędy, ich odpowiedzi stały się o 43% bliższe do poprawnej odpowiedzi. Te imponujące postępy dotyczyły również nut, których nie trenowali. Sugeruje to, że dzięki programowi nauczyli się intuicyjnego rozumienia słuchu absolutnego.
Najbardziej imponujący jest fakt, że 2 uczestników opanowało wszystkie 12 wysokości dźwięku. Ich wyniki przypominają wyniki osób ze słuchem absolutnym.
Co sprawiło, że teraz możliwe jest nauczenie się słuchu absolutnego w dorosłości, po stuleciu nieprzekonujących badań? Ludzki umysł potrafi się adaptować, również w dorosłości. Poprzez ćwiczenia i informację zwrotną dorośli mogą poprawiać swoją zdolność do rozpoznawania i rozróżniania dźwięków.
Słuch absolutny był uważany za przysługujący wyłącznie zwycięzcom loterii genetycznej lub wczesnej edukacji muzycznej. Niestety ten pogląd zniechęcił niezliczoną ilość muzyków i nauczycieli muzyki od opanowania i nauczania tej sztuki.
Badanie Uniwersytetu z Surrey udowadnia coś zupełnie innego. Słuch absolutny to nie tylko skarb dla nielicznych. Z dobrze zaprojektowanym programem nauczania to umiejętność, której wielu dorosłych może się uczyć.
Patrząc szerzej, to odkrycie pokazuje w jaki sposób nauka może podważać głęboko zakorzenione przekonania o ludzkich zdolnościach. Zamiast uważać, że coś mamy lub nie w genach albo że zależy od naszego dzieciństwa, wiele zdolności można rozwijać i poprawiać również w dorosłości.
Podsumowanie
Słuch absolutny to zdolność do rozpoznawania umiejscowienia dowolnego dźwięku na pięciolinii. Chociaż pomocna, nie jest jednak konieczna do słuchania, grania czy cieszenia się muzyką. Można ją jednak rozwijać, podobno nie tylko u dzieci. Mamy nadzieję, że znalazłeś już odpowiedzi na swoje pytania o tę rzadką umiejętność.
