Jedną z grup społecznych szczególnie narażonych na uszkodzenia słuchu są osoby starsze. Fizjologiczne zmiany zanikowe, których ilość wzrasta wraz z wiekiem i ze starzeniem się organizmu, skutkują niedosłuchem starczym (presbyacusis). Do tego dochodzi wieloletnia ekspozycja na różne czynniki, które mogą negatywnie działać na słuch, takie jak hałas czy leki o działaniu ototoksycznym. Dowiedz się, jak częste są problemy ze słuchem w wieku starszym i w jaki sposób należy wspierać seniorów, aby ubytek słuchu nie wpływał znacząco na pogorszenie codziennego funkcjonowania osoby starszej.
Niedosłuch u seniorów - statystyki
Dane wskazują, że nawet 20% Polaków mających co najmniej 75 lat boryka się ze stale występującymi szumami usznymi. Natomiast zgodnie ze statystykami WHO że nawet 3/4 populacji osób po 70. roku życia ma problemy ze słuchem. Ubytek słuchu związany z wiekiem rozpoczyna się jednak wcześniej i głuchota starcza, będąca następstwem niedoborów krążeniowych, wpływu hałasu, zaburzeń przemiany materii czy ototoksycznego wpływu leków, dotyka ok. 6-10 procent seniorów w wieku 65-75 lat.
Ubytek słuchu w podeszłym wieku
Zmiany obejmujące narząd słuchu dotyczą właściwie wszystkich części ucha oraz drogi słuchowej. Najbardziej typowymi zmianami w procesie starzenia się jest niedosłuch odbiorczy typu zmysłowo-nerwowego.
Objawy niedosłuchu w starszym wieku:
- pogorszenie rozumienia mowy, zwłaszcza w hałasie i gwarnym otoczeniu,
- pogorszenie słyszenia w wyższych częstotliwościach,
- pojawienie się szumów usznych,
- większe zmęczenie słuchowe,
- pogorszenie lokalizacji słuchowej.
Zarówno stopień, jak i tempo pogłębiania się niedosłuchu, może być uwarunkowane genetycznie i jest również związane z procesem starzenia się organizmu.
Wśród czynników, które negatywnie działają na słuch, należy jeszcze wymienić: obecność zmian miażdżycowych, cukrzycę, podwyższony poziom triglicerydów. Są to stany i choroby, które często trapią osoby starsze, potęgując tym samym ich problemy zdrowotne. W wieku starszym problemy pogłębiają się również na skutek odłożonego w czasie efektu wieloletniej ekspozycji na hałas.
Wpływ niedosłuchu na życie codzienne
Niedosłuch u osób starszych utrudnia funkcjonowanie społeczne ze względu na trudności w zrozumieniu mowy, co skutkuje niedomówieniami, pomyłkami i narażeniem na ciągły stres. To również zmniejszona zdolność koncentracji i ograniczona możliwość skupienia się, co potęguje trudności dnia codziennego.
Wielu seniorów próbuje ukryć swój niedosłuch i nie zgłasza się po pomoc. By oszczędzić sobie problematycznych sytuacji i związanych z nimi negatywnych emocji, izolują się od innych.
Osoby dotknięte niedosłuchem doświadczają obniżonego nastroju, a także częściej niż osoby z prawidłowym słuchem zmagają się z depresją. Opieka nad osobą z niedosłuchem w wieku starszym wymaga zatem kompleksowego podejścia i otoczenia jej również opieką pod kątem psychologicznym. To także proces aktywnego zachęcania jej do uczestnictwa w życiu społecznym oraz podejmowania aktywności czy rozwoju swoich pasji.
Rodzaje wsparcia osoby starszej z niedosłuchem
Jak już wiadomo, objawy głuchoty starczej i wynikające z niej problemy, wpływają na wiele aspektów funkcjonowania człowieka. Osoby starsze z uszkodzeniem słuchu należy nie tylko skutecznie leczyć, ale także otoczyć wsparciem emocjonalnym, tym związanym z integracją społeczną, jak również informacyjnym, materialnym i instrumentalnym.
Osoby w podeszłym wieku potrzebują informacji na temat uszkodzeń słuchu, o tym jak można leczyć niedosłuch, jakie są przyczyny niedosłuchu, gdzie i w jaki sposób mogą zakupić aparaty słuchowe czy jak mogą zapobiegać pogorszeniu słuchu. Chodzi również o naukę, w jaki sposób obsługiwać sprzęt medyczny, jakim jest aparat czy jakie techniki komunikowania należy stosować w przypadku różnych zaburzeń słuchu. Przeszkolenie seniora z obsługi urządzeń wspomagających słyszenie i zapewnienie ich, że z pewnością sobie z nimi poradzą, to ważne elementy tego wsparcia.
Dlaczego wiele osób starszych nie stosuje urządzeń wspomagających słyszenie mimo wad słuchu?
Jak pokazują badania przeprowadzone przez EHIMA, strach przed wysoką technologią aparatu często występuje u osób w wieku starszym i może wręcz stać się przyczyną niestosowania przez nich odpowiedniego leczenia.
Innymi przyczynami unikania noszenia aparatu są:
- problemy ze słyszeniem w protezach w przypadku trudnych warunków akustycznych,
- dyskomfort podczas noszenia,
- jakość dźwięku, która nie odpowiada ich oczekiwaniom,
- niezadowolenie z wcześniejszych prób protezowania.
Leczenie wad słuchu w starszym wieku powinno być zatem skupione nie tylko na tym, by jak najlepiej dopasować sprzęt do potrzeb osoby starszej, ale również na edukacji pacjentów. Powinni oni wiedzieć, z czym wiąże się noszenie aparatu słuchowego czy jak będzie on wpływał na ich zdolność słyszenia. Wiele osób może także oczekiwać natychmiastowego przywrócenia dawnego słuchu, nie licząc się z tym, że proces przystosowania do nowych warunków słyszenia najzwyczajniej w świecie wymaga czasu.
Bibliografia
- Włodarska vel Głowacka, A. Wpływ niedosłuchu na życie człowieka. Protetyka słuchu kwiecień-czerwiec 2020.
- Jedlińska, A., Bieńkowska, K. A. Moc rozmowy. O słuchu seniorów w dobie cyfryzacji. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
