Przewlekłe zapalenie ucha środkowego częściej występuje u dzieci niż dorosłych i jest powszechnym schorzeniem, które dotyka wiele osób na całym świecie. Jest to stan zapalny, który utrzymuje się przez dłuższy czas i dotyka ucha środkowego. PZUŚ może być bardzo uciążliwe dla pacjentów, powodujące nie tylko ból i dyskomfort, ale także potencjalne powikłania.
Przewlekłe zapalenie ucha środkowego to nawracające zakażenie ucha środkowego i/lub komórek powietrznych wyrostka sutkowatego (fragmentu czaszki znajdującej się w sąsiedztwie ucha) przy współistnieniu perforacji błony bębenkowej, czyli otworu w błonie bębenkowej.
Najczęstszą definicją określającą przewlekłe zapalenie ucha środkowego podaje się jako ucho z perforacją błony bębenkowej, w którym dochodzi do nawracającego lub przewlekłego zapalenia ucha.
Diagnoza – rozpoznanie schorzenia
Otolaryngolog za pomocą otoskopu lub videotoskopu (toru wizyjnego) uwidoczni kanał słuchowy i błonę bębenkową. Lekarz może również zlecić dodatkowe badania, takie jak: tympanometria lub audiometria tonalna, aby ocenić stopień przewodzeniowego ubytku słuchu. Po postawieniu diagnozy przewlekłego zapalenia ucha środkowego można rozważyć możliwości leczenia.
Przyczyny przewlekłego zapalenia ucha środkowego
Przyczyny przewlekłego zapalenia ucha środkowego mogą być różnorodne. Jedną z najczęstszych przyczyn jest nawracające ostre zapalenie ucha środkowego, które nie zostało wyleczone w pełni. Inne czynniki, takie jak alergie, obecność przewlekłej infekcji nosa lub gardła, wrodzone wady anatomiczne ucha środkowego, uszkodzenia błony bębenkowej, a nawet palenie tytoniu, mogą również przyczyniać się do wystąpienia PZUŚ.
Rodzaje przewlekłego zapalenia ucha środkowego
Zapalenie przewlekłe proste
Zapalenie przewlekłe proste jest najczęstszym rodzajem przewlekłego zapalenia ucha środkowego. Charakteryzuje się obecnością perforacji błony bębenkowej, czyli błony bębenkowej. Perforacja umożliwia gromadzenie się płynu i bakterii w uchu środkowym, co prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego i nawracających infekcji. Proste przewlekłe zapalenie ucha środkowego często występuje jako powikłanie ostrego zapalenia ucha środkowego, zwłaszcza jeśli nie jest prawidłowo leczone. Może również wynikać z urazu lub urazu ucha.
Zapalenie przewlekłe ziarninowe
Ziarninowe przewlekłe zapalenie ucha środkowego jest natomiast rzadszą postacią choroby. Charakteryzuje się powstawaniem tkanki ziarninowej w uchu środkowym. Tkanka ziarninowa to rodzaj tkanki łącznej, która tworzy się podczas procesu gojenia. W przypadku ziarninowego przewlekłego zapalenia ucha środkowego tkanka ziarninowa tworzy się w odpowiedzi na przewlekłe zapalenie i infekcję ucha środkowego. Tkanka ta może blokować kanał słuchowy i prowadzić do utraty słuchu.
Perlakowe zapalenie ucha środkowego (otitis media chronica cholesteatomatosa)
Perlakowe zapalenie ucha środkowego nazywane jest inaczej “perłą w uchu”. W trakcie choroby tworzą się perlaki z mas cholesterolowych, złuszczonego nabłonka ucha oraz bakterii i zaschniętej wydzieliny. Perlaki przypominają swoim wyglądem perłę (która oczywiście nie jest prawdziwa), lecz jest groźnym powikłaniem, które w miarę rozwoju niszczy okoliczne tkanki, między innymi nerwy czy kosteczki słuchowe.
Perlakowe zapalenie ucha środkowego, znane również jako ropne zapalenie ucha środkowego, jest bolesnym schorzeniem dotykającym najczęściej dzieci. Jest to stan zapalny, który wpływa na ucho środkowe, tj. przestrzeń między błoną bębenkową a uchem wewnętrznym.
Przyczyny perlakowego zapalenia ucha środkowego mogą być zróżnicowane. Często występuje jako powikłanie infekcji górnych dróg oddechowych, takich jak zapalenie gardła czy przeziębienie. Bakterie lub wirusy z tych infekcji mogą przedostać się do ucha środkowego przez trąbkę słuchową, powodując stan zapalny. Istnieje również związek między perlakowym zapaleniem ucha środkowego a alergią oraz niedorozwojem układu odpornościowego.
Najbardziej charakterystycznym objawem perlakowego zapalenia ucha środkowego jest ból, który może być bardzo silny i pulsujący. Inne objawy obejmują utratę słuchu, uczucie pełności w uchu, gorączkę, nudności i wymioty. W przypadku dzieci, które nie potrafią jeszcze wyrazić swojego dyskomfortu, mogą pojawić się objawy takie jak drażliwość, trudności z zasypianiem czy niechęć do jedzenia.
Diagnoza perlakowego zapalenia ucha środkowego jest zazwyczaj stawiana przez lekarza na podstawie objawów oraz badania ucha za pomocą otoskopu. Często można zaobserwować zaczerwienienie i obrzęk błony bębenkowej, a także obecność płynu w uchu środkowym.
W celu zapewnienia ulgi w bólu, można również zastosować ciepłe okłady na ucho, które pomagają zmniejszyć stan zapalny. Ważne jest, aby unikać wkraplania jakichkolwiek substancji do ucha bez konsultacji z lekarzem, ponieważ może to spowodować dalsze podrażnienie i pogorszenie stanu.
W niektórych przypadkach perlakowe zapalenie ucha środkowego może wymagać drenażu płynu z ucha środkowego. Procedura ta polega na wykonaniu nacięcia w błonie bębenkowej i usunięciu nagromadzonego płynu. Może to być konieczne, jeśli infekcja się nasila lub jeśli płyn gromadzi się nadmiernie, powodując znaczną utratę słuchu.
Należy pamiętać, że perlakowe zapalenie ucha środkowego może prowadzić do powikłań, takich jak martwica błony bębenkowej, ropień ucha środkowego czy utrwalona utrata słuchu. Dlatego istotne jest, aby szybko zasięgnąć porady lekarza i rozpocząć odpowiednie leczenie.
Atelektazja
Atelektazja jest to schorzenie, która cechuje się wciągnięciem błony bębenkowej do jamy bębenkowej, mówimy wówczas o kieszonkach retrakcyjnych (jest to pewnego rodzaju przepuklina).
W przypadku atelektazji zapalenia ucha środkowego dochodzi do zablokowania przewodu słuchowego, co prowadzi do utraty wentylacji i absorpcji powietrza, a w konsekwencji do zapadnięcia ucha środkowego.
Objawy atelektazji zapalenia ucha środkowego są różne i mogą obejmować ból ucha, utratę słuchu, uczucie zatkania ucha, szumy w uszach, a także problemy z równowagą. Jeśli zauważysz któreś z tych objawów, ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem otolaryngologiem.
Diagnoza atelektazji zapalenia ucha środkowego może być wykonana na podstawie wywiadu medycznego, badania fizycznego i badań dodatkowych, takich jak audiometria, badanie endoskopowe ucha środkowego czy tomografia komputerowa. To pozwoli lekarzowi na dokładne zdiagnozowanie schorzenia i określenie odpowiedniej terapii.
Leczenie atelektazji zapalenia ucha środkowego zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania schorzenia. W większości przypadków stosuje się terapię farmakologiczną, która polega na podawaniu antybiotyków w przypadku zakażeń bakteryjnych oraz leków przeciwwirusowych w przypadku zakażeń wirusowych. Ponadto, można również zastosować terapię fizyczną, taką jak inhalacje, aby odblokować przewód słuchowy.
W przypadkach bardziej zaawansowanych, gdy terapia farmakologiczna nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczne może być wykonanie zabiegu chirurgicznego znanej jako tuboplastyka. Podczas tego zabiegu lekarz usuwa zablokowany przewód słuchowy i przywraca prawidłową wentylację ucha środkowego.
Objawy przewlekłego zapalenia ucha środkowego
Leczenie przewlekłego zapalenia ucha środkowego
Podstawowym celem leczenia jest kontrola stanu zapalnego i zapobieganie dalszym infekcjom. Terapia obejmuje różne metody, w zależności od przyczyny i nasilenia objawów.
Rozróżnia się dwa rodzaje terapii w zależności od grupy choroby.
W grupie pierwszej (gdy pacjentowi nie grożą powikłania) wyciek z ucha może być śluzowo-ropny lub śluzowy, natomiast zmiana dotyczy tylko błony śluzowej jamy bębenkowej. Przedziurawienie odnosi się do napiętej okolicy błony, ponadto nie istnieje niebezpieczeństwo tworzenia się guzka (perlaka).
W takich przypadkach stosuje się leczenie farmakologiczne, które może obejmować antybiotyki, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Jednak w niektórych przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne zawodzi, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Przykładem takiej procedury jest założenie drenów do ucha środkowego, które pomagają w drenażu płynu i zapobiegają nagromadzeniu się go w uchu.
W drugiej grupie (wymagającej leczenia chirurgicznego) wyciek z kolei ma charakter ropny, a zmiany mają związek z jamą bębenkową komory wyrostka oraz innymi fragmentami kości skroniowej. Przedziurawienie nie ogranicza się do części górnej wiotkiej błony bębenkowej, dodatkowo można zauważyć objawy niszczenia kości i tworzenia się perlaka. W takich przypadkach wykonywana jest naprawa (rekonstrukcja) błony bębenkowej która uległa perforacji oraz usunięcie tkanki ziarninowej z ucha środkowego.
Długość trwania przewlekłego zapalenia ucha środkowego
Długość trwania przewlekłego zapalenia ucha środkowego może się różnić, zależnie od indywidualnych czynników. U niektórych pacjentów objawy mogą utrzymywać się tylko przez kilka tygodni, podczas gdy u innych mogą być przewlekłe i nawracające przez wiele lat. Dlatego ważne jest, aby pacjenci z PZUŚ skonsultowali się ze specjalistą, który dostosuje odpowiednie leczenie do swoich indywidualnych potrzeb.
Powikłania po przewlekłym zapaleniu ucha środkowego
Powikłania po przewlekłym zapaleniu ucha środkowego są poważne i mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie pacjentów. Przykłady powikłań to utrata słuchu, trudności w mowie i rozumieniu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz infekcje w obrębie kości czaszki. Dlatego leczenie PZUŚ jest nie tylko istotne dla złagodzenia objawów pacjentów, ale także dla zapobieżenia powikłaniom.
Profilaktyka – lepsza od leczenia
W celu zapobiegania przewlekłemu zapaleniu ucha środkowego istnieje kilka czynników, które można uwzględnić. Zachowanie higieny uszu i unikanie czynników drażniących, takich jak palenie tytoniu czy zanieczyszczenia środowiskowe, może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia PZUŚ. Regularne wizyty u lekarza, szczególnie u osób podatnych na infekcje ucha, są również ważne w monitorowaniu i wczesnym wykrywaniu potencjalnych problemów.
