Spis treści
Czym jest angina?
Angina – przyczyny
Angina w większości przypadków, gdy mowa o osobach dorosłych, ma podłoże wirusowe. Czynniki zakaźne są zwykle przenoszone drogą kropelkową, więc do transmisji wirusa dochodzi przede wszystkim przez bliski kontakt z zakażoną osobą. Wirusy odpowiadają za 90–95% zachorowań u dorosłych – mogą to być rynowirusy i koronawirusy (65% przypadków), wirusy RS (ang. respiratory syncytial virus) oraz wirusy paragrypy.
Rzadziej przyczyną anginy u dorosłych są bakterie (5–10%). Na przebieg i częstotliwość występowania anginy niebagatelny wpływ mają czynniki dodatkowe takie jak osłabiony układ odpornościowy czy narażenie na substancje drażniące obecne w dymie papierosowym czy zanieczyszczenia powietrza.
Angina u dzieci częściej występuje ma charakter bakteryjny (ropny). Bakterie odpowiadają za 70–85% zapaleń gardła i migdałków u dzieci. Najczęstszym winowajcą jest bakteria paciorkowca z grupyA-PBHA (Streptococcus pyogenes). Okres zakaźności anginy ropnej wynosi do 24 godzin od rozpoczęcia skutecznego leczenia antybiotykami. Gdy nie podjęto antybiotykoterapii, chora osoba zakaża do tygodnia od ustąpienia objawów. W środowisku domowym ryzyko przeniesienia infekcji szacuje się na około 25%. Okres wylęgania, czyli czas od kontaktu z patogenem do pojawienia się objawów choroby, wynosi średnio od 12 godzin do 4 dni. W tym również okresie – na te nawet kilka dni przed wystąpieniem objawów, chory może zakażać innych.
Nie tylko ból gardła. Angina – objawy w przypadku anginy wirusowej oraz bakteryjnej
Ostre wirusowe zapalenie gardła i migdałków (angina wirusowa)
Angina wirusowa zaczyna się łagodniej i objawy są mniej nasilone niż w przypadku anginy bakteryjnej (ropnej).
Stan zapalny gardła wiąże się z występowaniem zaczerwienienia i obrzęku błon śluzowych, z bólem oraz trudnościami w przełykaniu płynów i pokarmu. Pacjenci często gorączkują. Mogą również uskarżać się dodatkowo na ból ucha lub głowy, kaszel, a także towarzyszący nieżyt nosa (katar).
Niepowikłane wirusowe zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła często ma tendencję do samoistnego ustępowania po około 5-7 dniach od początku infekcji, choć może to być również nawet okres 10 dni.
Wśród najczęstszych objawów wirusowego zapalenia gardła i migdałków można wymienić:
- ból gardła,
- ból mięśni,
- nieżyt nosa,
- chrypkę,
- biegunkę
- zapalenie spojówek,
- obrzęk migdałków,
- trudności w połykaniu,
- zaczerwienienie błony śluzowej gardła i nalot na migdałkach lub nawet ropne zapalenie,
- ból głowy,
- zmęczenie i bóle ciała,
- gorączkę.
Czy można zarazić się wirusowym zapaleniem gardła? Czy angina jest zaraźliwa?
Objawy anginy bakteryjnej (ropnej, paciorkowcowej)
Angina paciorkowcowa (ropna) ma zwykle nagły początek, którym najczęściej towarzyszy szereg dolegliwości:
- silny ból gardła i jego ból podczas połykania
- ból głowy,
- ból brzucha, nudności i wymioty (raczej u dzieci),
- gorączka przekraczająca 38°C,
- zapalenie gardła i migdałków podniebiennych – błona śluzowa jest żywoczerwona lub krwistoczerwona, może towarzyszyć temu obrzęk krwistoczerwony i obrzęknięty języczek podniebienny,
- język początkowo jest obłożony, później malinowy,
- występują wybroczyny (czerwone plamki) na błonie śluzowej podniebienia,
- węzły chłonne szyjne przednie są tkliwe, powiększone.
Szczyt zachorowania na anginę ropną można zaobserwować od późnej jesieni do wczesnej wiosny. W okresie letnim infekcje występują rzadziej. Typowy wiek chorych, u których najczęściej występuje angina paciorkowcowa, wynosi od 5. do 15 roku życia. Angina ropna należy do jednych z najczęstszych wskazań do antybiotykoterapii w tym wieku.
Po przechorowaniu anginy ropnej nie wytwarza się trwałej odporności i pacjent może zachorować ponownie. Za nawrotowe ostre zapalenie migdałków podniebiennych i gardła uznaje się przebycie 3 lub więcej zakażeń w ciągu roku. W tym przypadku częste infekcje u dorosłych oraz dzieci mogą wynikać z niezastosowania się do zaleceń lekarskich i niewłaściwym zastosowaniu antybiotyku, np. zbyt wczesnym przerwaniu terapii.
Rozpoznanie anginy - diagnostyka
Lekarz laryngolog przed wdrożeniem terapii powinien określić na podstawie badań, czy Twoja choroba ma etiologię bakteryjną czy wirusową. Procedura obejmuje wykonanie badania przedmiotowego gardła i migdałków, a także przegląd historii chorób pacjenta i przeprowadzenie wywiadu pod kątem występowania u chorego charakterystycznych objawów.
W celu ustalenia podłoża choroby można wykonać posiew wymazu z gardła i migdałków, który pozwala potwierdzić obecność bakterii. Testy te pomagają ustalić diagnozę i tym samym zalecić odpowiednie leczenie. W niektórych przypadkach mogą być konieczne dodatkowe badania, takie jak badania krwi lub badania obrazowe, w przypadku wątpliwości co do przyczyny obserwowanych objawów.
Lekarze w celu oceny prawdopodobieństwa zakażenia paciorkowcem stosują skalę Centora w modyfikacji McIsaaca. Każdej z poniższych cech przypisany jest jeden punkt:
- występowanie gorączki przekraczającej 38°C,
- brak kaszlu,
- powiększenie węzłów chłonnych szyjnych przednich,
- obrzęk migdałków z widocznym wysiękiem
- wiek 3-14 lat.
Za wiek od 15 do 44 lat przyznaje się 0 punktów, a u pacjentów powyżej 45 lat odejmowany jest jeden punkt.
W zależności od uzyskanej sumy punktów zalecane jest konkretne postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne.
Wynik 0-1 punktów wskazuje raczej na infekcję wirusową i nie wymaga leczenia przyczynowego.
2-3 punkty oraz 4 punkty uzyskane w skali, przy niezbyt nasilonych objawach, skłaniają do wykonania „szybkiego testu” na obecność paciorkowca (testy te wykrywają antygen) lub zlecenie wykonania posiewu z gardła.
4 punkty i wyraźne, silne oraz charakterystyczne objawy kliniczne, są wskazaniem do natychmiastowego stosowania antybiotyków.
Jak przebiega leczenie anginy? Objawy i leczenie dostosowane do symptomów
Angina paciorkowcowa wiąże się z koniecznością stosowania antybiotykoterapii. Aby zapobiec nawrotowi infekcji lub rozwojowi bakterii opornych na antybiotyki, niezwykle ważne jest ukończenie pełnego cyklu antybiotyków zgodnie z zaleceniami lekarza. W celu złagodzenia bólu i obniżenia gorączki stosowane są również dostępne bez recepty leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen lub acetaminofen.
W przypadku gdy ostre zapalenie migdałków jest spowodowane nie przez zakażenie bakteryjne, a przez wirusy, nie stosuje się terapii antybiotykowej. Zalecany jest odpoczynek, duża ilość płynów (szczególnie w razie gorączki). Wdrażane jest również leczenie objawowe – przeciwbólowo i przeciwgorączkowo stosuje się paracetamol lub NLPZ (np. ibuprofen).
Lekarz może zalecić jednorazowe przyjęcie deksametazonu, który zwykle przyspiesza ustępowanie bólu gardła. Podaje się również tabletki do ssania o miejscowym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, np. te zawierające benzydaminę, lidokainę, salicylan choliny).
Angina – możliwe powikłania
Angina bakteryjna (ropna, paciorkowcowa) wywołana przez Streptococcus pyogenes może prowadzić do różnych powikłań. Obejmują one:
- gorączkę reumatyczną (ta może natomiast powodować długotrwałe uszkodzenie zastawek serca, powodując niewydolność serca lub inne problemy kardiologiczne),
- ostre kłębuszkowe zapalenie nerek,
- ropne zapalenie zatok przynosowych,
- zapalenie szyjnych węzłów chłonnych,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie płuc.
Angina a słuch - czy zakażenie może negatywnie wpływać na słuch?
Powikłaniem po anginie lub problemem towarzyszącym anginie jest zapalenie ucha środkowego. Wielu pacjentów po przebyciu tego zapalenia – często niejednokrotnym – cierpi na ubytki słuchu, przez co są koniecznością staje się dla nich korzystanie z aparatów słuchowych. Dzieje się to przede wszystkim za sprawą nieodpowiednio leczonych infekcji ucha środkowego, zwłaszcza tych przebytych w wieku dziecięcym.
Mając to na uwadze, nie warto bagatelizować objawów, które mogą wskazywać na pojawienie się anginy.
Bibliografia:
- Dziekiewicz,M.m Radzikowski, A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2016, 12(2), s. 141–149.
- Szwedowicz, P., Miszka, K., Skarżyński, H. Ostre zapalenie ucha środkowego – antybiotykoterapia. Przewodnik Lekarza/Guide for Gps 2000, s. 74-76.
- Syryło, A. Zapalenie migdałków podniebiennych. Alergoprofil 2009, t. 5(nr 1), s. 11-15.
